W dniu 12 lipca 2020 r. weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/1150 w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego, wiąże ono w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE.
Wspomniane Rozporządzenie ma na celu stworzenie sprawiedliwych, przejrzystych i przewidywalnych warunków funkcjonowania platform internetowych i wyszukiwarek, na których przedsiębiorcy oferują konsumentom swoje usługi lub towary, tzw. platformy pośrednictwa internetowego. Ma ono także stworzyć warunki do skutecznego dochodzenia roszczeń.
Rozporządzenie ma zastosowanie w relacjach biznesowych pomiędzy dwoma przedsiębiorcami: platformą, która świadczy usługę pośrednictwa, a przedsiębiorcą, który dzięki temu sprzedaje towary lub świadczy usługi, relacja ta jednak nie dotyczy kontaktu pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Podmioty do których skierowane jest rozporządzenie muszą mieć siedzibę lub miejsce pobytu na terenie UE, a także oferować towary lub usługi konsumentom znajdującym się w UE.
W Rozporządzeniu wskazane zostały obowiązki korzystania z usług, dokument między innymi zobowiązuje dostawców usług pośrednictwa internetowego do formułowania warunków świadczenia swoich usług prostym i przystępnym językiem, tak aby unikać treści budzących wątpliwości.
W przypadku, gdy dostawca usług będzie chciał wprowadzić zmiany w warunkach korzystania z usług, ma on obowiązek powiadomienia użytkowników biznesowych o tym fakcie co najmniej 15 dni przed dokonaniem tej zmiany; na trwałym nośniku, którym jest chociażby e-mail. Termin ten w określonych przypadkach może zostać przedłużony lub skrócony; w wypadku gdy potrzebna jest adaptacja nowych działań usługodawcy, przedłużenie wskazanego terminu jest obligatoryjne. W przypadku braku akceptacji zmian użytkownik biznesowy ma możliwość wypowiedzenia umowy przed upływem okresu powiadomienia, a rozwiązanie staje się skuteczne w terminie 15 dni od dnia otrzymania informacji o zmianie.
Warto zaznaczyć, że w przypadku niezgodności warunków korzystania z usług pośrednictwa internetowego z przepisami prawa – Rozporządzenie wprowadza nieważność takich postanowień tj. uznaje je za nieistniejące.
Zgodnie z Rozporządzeniem w sytuacji, gdy dostawca usług pośrednictwa internetowego będzie chciał ograniczyć, zawiesić lub zakończyć świadczenie usług, jest on zobowiązany poinformować o takiej decyzji użytkownika biznesowego, co najmniej 30 dni przed jej zakończeniem. Rozporządzenie wskazuje jednak wyjątki od zachowania wspominanego terminu, jest to np. wielokrotne naruszenie przez użytkownika biznesowego warunków świadczenia usług obowiązujących na platformie.
Rozporządzenie określa warunki plasowania, które definiuje następująco:
„Plasowanie oznacza przyznawanie określonej widoczności towarom lub usługom oferowanym w ramach usług pośrednictwa internetowego lub wagi nadawanej wynikom wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe, w formie, w jakiej to plasowanie zostało przedstawione, zorganizowane lub przekazane przez, odpowiednio, dostawców usług pośrednictwa internetowego lub dostawców wyszukiwarek internetowych, niezależnie od środków technologicznych wykorzystanych do takiego przedstawienia, organizacji lub przekazu”.
Dostawcy usług pośrednictwa internetowego mają obowiązek określenia zasad plasowania w sposób przejrzysty, tak aby podmioty korzystające z platform pośrednictwa lub wyszukiwarek mogły łatwo zrozumieć mechanizm tegoż plasowania.
Nowe przepisy narzuciły na platformy pośrednictwa internetowego obowiązek opracowywania wewnętrznego systemu rozpatrywania skarg, system ten ma pozwolić na pozasądowe rozstrzyganie spraw, zapewne wpłynie to na skrócenie czasu ich rozwiązywania oraz zmniejszenia kosztów prowadzenia. Przepisy nakładają na platformy pośrednictwa internetowego obowiązek wskazania co najmniej dwóch publicznych lub prywatnych mediatorów, z którymi chcą współpracować. Mediatorzy według Rozporządzenia m.in. muszą być bezstronni i niezależni, ich usługi mediacji muszą być przystępne cenowo dla użytkowników biznesowych danych usług pośrednictwa internetowego; muszą być łatwo dostępni, a także świadczyć swoje usługi bez zwłoki.
Z obowiązku ustanawiania wewnętrznych systemów zwolnieni są dostawcy usług internetowych, którzy są małymi przedsiębiorcami, czyli zatrudniający nie więcej niż 50 pracowników oraz generujących obroty nie przewyższające 10 mln euro.
Warto wspomnieć, że wprowadzony system nie ograniczy możliwości sądowej drogi dochodzenia roszczeń przez użytkowników biznesowych. Organizacje reprezentujące i podmioty publiczne mają prawo do samodzielnego wszczynania postępowań przed sądami krajowymi oraz do zwalczania przypadków nieprzestrzegania przepisów UE przez dostawców usług pośrednictwa internetowego i wyszukiwarek internetowych.
W celu ochrony praw przedsiębiorców przepisy przewidują możliwość powołania organizacji lub stowarzyszeń, a także ustanowienia przez kraje członkowskie określonych podmiotów publicznych, które będą występować w interesie użytkowników biznesowych, w tym reprezentowania ich przez sądami krajowymi.
W celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów Rozporządzenia, państwa członkowskie mogą nadawać odpowiednie uprawnienia organom państwowym, do których użytkownicy biznesowi mogą się zwracać ze skargami w przypadku nieprzestrzegania przepisów prawa. Komisja Europejska ma za zadanie kontrolowanie i dokonywanie oceny działania Rozporządzenia w praktyce, oraz przekładania sprawozdania na ten temat Parlamentowi UE, Radzie UE oraz Europejskiemu Komitetowi Społeczno-Ekonomicznemu.
Na powstanie opisanego Rozporządzenia, wpłynęło nierówne oraz niesprawiedliwe traktowanie słabszych podmiotów przez podmioty silniejsze, co ograniczało uczciwą konkurencje. Wprowadzone przepisy mają na celu niwelowanie takich praktyk.
Jagoda Sypek